İnsanı Tanıma Sanatı

Hatta hayat kötü bir öğretmendir insan için, çünkü hoşgörü nedir bilmez, bizi önceden uyarmaz, bize doğru yolu göstermez, elinin tersiyle geriye iter bizi ve sınıfta bırakır.

Sıkı ve sert bir eğitim çocukta yaşam sevincinin doğmasını ve bir toplumsallık duygusunun gelişmesini engelleyeceği gibi, en ufak güçlükleri bile çocuğun yolundan temizlemeyi amaçlayan ve çocuğu aşırı bir sevecenlikle sarıp sarmalayan eğitim de yine aynı olumsuz etkiyi gösterir, çocuğun ileride aile dışında hüküm sürecek iklimin hoyrat havasında tutunamamasına yol açar.

Çocuğun yüreğinde ilk sevecenlik duyguları, annesiyle ilişkisinde açığa vurur kendini. Anne, çocuk için alabildiğine önemli bir başka insandır, annesine bakarak güvenilir insan soydaşının ne olduğunu fark eder çocuk; sen’i tanımayı ve algılamayı öğrenir. Nietzsche, herkesin kendi sevgili idealini, annesiyle olan ilişkisine dayanarak yarattığını söyler.

insan sarrafı La Rochefoucault şöyle demiştir: “Bizler, dostlarımızın başlarına gelecek kötülüklerden bir çeşit haz almaya her zaman hazırızdır.”

Toplumsallık duygusuna verilecek en güzel ad acımadır. Bu duyguya rastladığımız kişilerde toplumsallık duygusunun varlığından kuşku duymak gereksizdir. Çünkü söz konusu duygu, bir kimsenin insan soydaşlarının durumuyla ne denli özdeşleşebildiğini gösterir.

Sevinç, aslında güçlüklerin yenilmesine verilecek en doğru addır.

Korkuya kapılanlar hayatta kendilerini destekleyecek birini ararlar hep; her zaman birinin, emirlerine hazır bulunmasını isterler.

Özel bir egzersiz sonucu insan öyle bir duruma gelebilir ki, içinde uyandıracağı tiksinti duygusundan yararlanarak kendisini güçlük çekmeksizin çevresinden koparıp alır ya da çevresine karşı bir saldırı eylemini gerçekleştirebilir.

Bizi, dereceleri değişik bir duygu ortaklığı içine çekip almalarına karşın, öfke ve üzüntü ayırıcı heyecanlardır. İnsanları birleştirici bir rol oynamaz, toplumsallık duygusunu yaralayarak insanlar arasında bir karşıtlığın doğmasına yol açarlar.

Ama öyle insanlar vardır ki, başkalarının toplumsallık duygusuna aşırı bir gereksinim duyar, üzüntülü durumlarını bir türlü terk etmek istemezler; çünkü üzüntülerine başkalarının ortak olması ve başkalarından görecekleri yakınlık, kişilik duygularında bir yücelme sağlar.