Sogyal Rinpoche

Deze man Gods wilde deze en andere dingen die hij had gezien niet met onverschillige of achteloos levende mensen bespreken, maar alleen met hen die… bereid waren zijn woorden ter harte te nemen en in heiligheid te groeien

Hoewel twee mensen nooit precies dezelfde ervaring hebben – net zo min als twee mensen identieke ervaringen in de bardo’s hebben – is er sprake van een gemeenschappelijk patroon in de verschillende fasen van de bijna-doodervaring, een soort ‘kernervaring’:

1. Ze ervaren een veranderde gemoedstoestand, een staat van vrede en welzijn, zonder pijn, lichamelijke gewaarwordingen of angst.

2. Soms horen ze een zoemend of ruisend geluid en merken dat ze van hun lichaam gescheiden zijn. Dit is de zogenaamde ‘uittredingservaring’: ze kunnen het lichaam zien, meestal van bovenaf; ze horen en zien scherper dan normaal; hun bewustzijn is helder, levendig en wakker, en ze kunnen zelfs door muren heen gaan.

3. Ze zijn zich bewust van een andere werkelijkheid, waarbij ze een duisternis ingaan, in een ruimte zonder dimensies zweven en zich dan snel door een tunnel bewegen.

4. Ze zien een licht, eerst als een puntje in de verte, waar ze als door een magneet naartoe worden getrokken, om daarna in liefde en licht omhuld te worden. Dit licht wordt beschreven als zeer krachtig en van grote schoonheid, maar zonder dat het pijn doet aan de ogen. Sommige mensen vertellen dat ze een ‘wezen van licht’ hebben ontmoet, een helder stralende, schijnbaar alwetende aanwezigheid die vol mededogen en liefde is, en door enkelen God of Christus wordt genoemd. Sommigen kunnen in tegenwoordigheid van dit ‘wezen van licht’ getuigen van een ‘terugblik op hun leven’, waarbij ze alles zien wat ze in hun leven hebben gedaan, goed en slecht. Ze communiceren telepathisch met dit wezen en ervaren een tijdloze en meestal gelukzalige dimensie waarin alle gewone concepten als tijd en ruimte zonder betekenis zijn. Zelfs als het maar één of twee minuten in normale tijd duurt, kan het een zeer gedetailleerde en rijke ervaring zijn.

5. Sommigen zien een innerlijke wereld van bovennatuurlijke schoonheid, met paradijselijke landschappen, gebouwen en hemelse muziek, en ervaren een gevoel van eenheid. Slechts enkelen, zo blijkt, doen verslag van angstaanjagende helse visioenen.

6. Soms bereiken ze een grens die ze niet kunnen overschrijden; sommigen ontmoeten overleden verwanten en vrienden en praten met hen. Ze nemen het besluit (vaak met tegenzin) of krijgen de opdracht terug te keren naar hun lichaam en dit leven. Soms keren ze terug met het gevoel dat ze een missie hebben, soms om voor hun familie te zorgen en hen te beschermen, soms gewoon om alsnog het doel van hun leven te vervullen.

Het belangrijkste aspect van de bijna-doodervaring, zoals dat telkens weer terugkomt in de literatuur, is de volledige transformatie die zich vaak voltrekt in het leven, het gedrag, de carrière en de relaties van de mensen die deze ervaring hebben gehad. Ze verliezen misschien niet hun angst voor pijn en sterven, maar wel hun angst voor de dood zelf. Ze worden verdraagzamer en liefdevoller, en ze raken geïnteresseerd in spirituele waarden, het ‘pad van wijsheid’, en doorgaans eerder in een universele spiritualiteit dan in het dogma van een bepaalde religie.

Hoe moeten we de bijna-doodervaring interpreteren? Sommige westerse schrijvers die het Tibetaanse dodenboek hebben gelezen, stellen deze ervaringen gelijk aan die van de bardo’s zoals die in de Tibetaanse traditie worden beschreven. Op het eerste gezicht is het inderdaad verleidelijk parallellen te trekken, maar in hoeverre kan de bijna-doodervaring nu echt in detail vergeleken worden met de bardo’s? Ik denk dat een volledig antwoord op deze vraag een diepgaand onderzoek vereist dat buiten het bestek van dit boek valt. Maar we kunnen wel een aantal overeenkomsten en verschillen zien.